Większość terenów położona jest w paśmie Beskidu Niskiego, który w ostatnich latach zyskuje coraz bardziej na popularności wśród turystów. Teren Nadleśnictwa charakteryzuje się bardzo urozmaiconą rzeźbą terenu. Południowa, granicząca ze Słowacją część nadleśnictwa, wykazuje charakter górski z najwyższym wzniesieniem górą Kamień (857,0 m n.p.m. - najwyższy punkt obszaru nadleśnictwa).

Krańce północno - wschodnie, należące do regionu Dołów Jasielsko - Sanockich, mają charakter podgórski

Była sośnina, będzie buczyna

W połowie ubiegłego wieku lasy występowały na około 20 procent powierzchni obecnego Nadleśnictwa Rymanów. Dzisiaj zajmują już blisko jego połowę. Jest to wynik powojennej akcji zalesiania gruntów porolnych.

W rymanowskich lasach przeważają trzy gatunki drzew: buk, jodła i sosna. Około 40 procent to wspomniane lasy na gruntach porolnych. Stanowią one obecnie duże wyzwanie dla tutejszych leśników, gdyż w najbliższych latach dominująca w nich sosna zostanie zastąpiona gatunkami, które właśnie tu, na południu Polski znalazły optymalne warunki do rozwoju tj. bukiem i jodłą.

W przyrodzie na bogato

O bogactwie przyrodniczym rymanowskich lasów świadczy chociażby utworzenie czterech rezerwatów przyrody (stanowią około 10 proc. powierzchni nadleśnictwa), licznych użytków ekologicznych, obszarów Natura 2000 i innych. Łącznie 99 procent powierzchni nadleśnictwa objęte jest różnymi, wymienionymi w ustawie o ochronie przyrody, formami ochrony. Nie brakuje też drewna martwego, które dla jednych będzie „marnotrawstwem”, a dla ekosystemu leśnego – wzbogacaniem różnorodności biologicznej. Średnia ilość drewna martwego przypadająca na jeden hektar gruntów Nadleśnictwa Rymanów jest czterokrotnie większa niż średnia krajowa i wynosi 28 m3/ha.

Jest i uzdrowisko

„Hej, rymanowski las za mgłą !” – pisał Stanisław Wyspiański, wypoczywając i kurując się nad Czarnym Potokiem. Obok występowania wód leczniczych lasy są nieodłącznym elementem, a może nawet warunkiem, tworzenia uzdrowisk. To one tworzą mikroklimat, który sprzyja procesowi leczenia i wypoczywania.

Na terenie Gminy Rymanów zlokalizowane jest Uzdrowisko Rymanów – Zdrój. Uchwałą NR XXIV/274/12 Rady Miejskiej w Rymanowie z dnia 22 czerwca 2012 r. w sprawie uchwalenia Statutu Uzdrowiska Rymanów Zdrój (z późniejszymi  zmianami) określony został zasięg stref ochronnych (A, B i C). Strefy te z kolei definiuje ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach ochrony uzdrowiskowej oraz o gminach uzdrowiskowych (z późniejszymi zmianami).

Uzdrowiskowe A, B, C.

W wyznaczonej w centrum uzdrowiska strefie ochronnej „A” odbywa się lecznictwo uzdrowiskowe. Zajmuje ona powierzchnię 115 ha, z czego 68 ha to grunty w zarządzie Nadleśnictwa Rymanów (leśnictwo Rymanów – Zdrój).

Zgodnie z art. 38 a  ust.1 pkt 10 „W strefie „A” ochrony uzdrowiskowej zabrania się …wyrębu drzew leśnych i parkowych z wyjątkiem cięć pielęgnacyjnych”. Wykonywane najbliżej centrum uzdrowiska cięcia pielęgnacyjne (trzebieżowe) mają na celu utrzymanie trwałości lasów, z ich wszystkimi fazami rozwojowymi, popieranie jodły, która przyczynia się do wytwarzania leczniczego mikroklimatu oraz zapewnienie bezpieczeństwa powszechnego. W latach 2018 – 2022 pozyskano w strefie „A” 416 m3, co w przeliczeniu na jej powierzchnię oznacza, że z jednego hektara „pobrano” 1,2 m3 drewna.

Strefa „B” stanowi otulinę do strefy „A”. Wyznaczona jest na powierzchni ogólnej 548 ha, z czego połowa znajduje się na gruntach w zarządzie Nadleśnictwa Rymanów (leśnictwa: Rymanów – Zdrój i Klimkówka).

Art. 38 a ust.12 pkt 2 ww. ustawy mówi, iż „w strefie „B” ochrony uzdrowiskowej zabrania się … wyrębu drzew leśnych i parkowych z wyjątkiem cięć pielęgnacyjnych oraz wyrębu określonego w planie urządzenia lasu”. Oznacza to, że realizowane są w niej zadania zaplanowane do wykonania w aktualnym Planie urządzenia lasu (2019 – 2028), które wcześniej zaprojektowane zostały przez zewnętrzną instytucję (w naszym przypadku: Biuro Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej w Przemyślu) oraz zatwierdzone przez Ministra Środowiska.

Celem tych prac jest zapewnienie trwałości lasu jako formacji roślinnej (nie pojedynczych drzew) oraz zapewnienie bezpieczeństwa osób korzystających z  lasu.

W strefie „C” prace leśne wykonuje się analogicznie jak w strefie „B” tj. zgodnie ze wskazaniami opisanymi w planie urządzenia lasu. Strefa ta obejmuje znaczne obszary terenów leśnych i dotyczy leśnictw: Rymanów – Zdrój, Klimkówka, Pastwiska, Puławy i Szklary.

Ciekawostką jest fakt, iż w leśnictwach Klimkówka i Rymanów - Zdrój możemy natknąć się na ślady po eksploatacji ropy czyli pozostałości po rozwijającej się tu intensywnie w ubiegłym stuleciu działalności górniczej.

Z deptaków na leśne ścieżki

Turystów w lesie przybywa. Obserwujemy to z roku na rok. Ile ludzi, tyle potrzeb. Jeden będzie szukał wymagających tras rowerowych, inny ścieżki spacerowej dla rodziny z dziećmi. Grupy szkolne chętnie skorzystają z zajęć edukacyjnych na ścieżkach przyrodniczych, a grzybiarze zapełnią jesienią parkingi leśne. Turysta – piechur przemierzający główny szlak beskidzki (najdłuższy szlak w polskich górach - 496 km)  odpocznie w jednym ze schronów na trasie.

Wokół uzdrowiska „Rymanów – Zdrój” wytyczonych zostało wiele ścieżek spacerowych: „Czy zobaczymy Tatry?”, „Tajemnice Mogiły”, „Kalwaryjską Ścieżką”, „Do cudownej wody”, „Ścieżka Łemka”. Jest  też dobrze znana biegaczom trasa „Jaga – Kora” będąca rekonstrukcją historycznej trasy kurierów beskidzkich. Na ścieżce zdrowia skorzystamy z urządzeń rekreacyjnych, a ścieżka „Rymanów – Zdrój” poprowadzi nas przez stanowisko archeologiczne „Zamczyska”.

Przed rozpoczęciem sezonu turystycznego (zwykle przed długim weekendem majowym) leśnicy dokonują przeglądu szlaków i urządzeń turystycznych. O ile wędrujący szlakiem turysta często patrzy pod nogi, o tyle leśnik lustrujący ścieżki patrzy w korony drzew. Zwykle tam znajdują się oznaki ich osłabienia (huby, posusz, jemioła) wpływające na ich stabilność. W latach 2021 – 2022 zleciliśmy przeprowadzenie ekspertyzy dendrologicznej a następnie wykonanie zaleconych cięć pielęgnacyjnych i zabezpieczeń na dziesięciu pomnikach przyrody, które z racji na wiek wymagały podjęcia działań.

W roku bieżącym ze środków związanych z funduszem leśnym Nadleśnictwo Rymanów realizuje projekt obejmujący modernizację infrastruktury turystycznej w lasach uzdrowiskowych. Pojawią się nowe miejsca odpoczynku (wiaty, stoły, ławki), punkty edukacyjne i miejsce, gdzie turysta bezpiecznie rozpali ognisko.

Dla lasu, dla ludzi

Turystyka i edukacja są nierozłącznymi elementami wielofunkcyjnej gospodarki leśnej. W tym samym miejscu las chroni, produkuje i jest dostępny dla ludzi. Trzeba jednak pamiętać, że na czas wykonywania prac leśnych wprowadzane są okresowe zakazy wstępu do lasu. Informują o tym „żółte tablice” ustawione przy drogach czy szlakach. W dziesięcioleciu obowiązywania planu urządzenia lasu zdarzy się i taka sytuacja, że prace gospodarcze prowadzone będą we fragmencie lasu przez który przebiega szlak turystyczny. Prace takie planujemy wtedy w okresie najmniejszego ruchu turystycznego tj. w pierwszym i ostatnim kwartale roku kalendarzowego. Obiekty przygotowane i udostępniane przez Lasy Państwowe dla turystów odnaleźć można w serwisie https://czaswlas.pl/mapa

Nowa kategoria lasów  - lasy o zwiększonej funkcji społecznej

W lipcu 2022 r. Zarządzeniem Dyrektora Generalnej Dyrekcji Lasów Państwowych wprowadzone zostały Wytyczne do zagospodarowania lasów o zwiększonej funkcji społecznej na gruntach w zarządzie Lasów Państwowych.

Kryteria te spełniają m. in. lasy w strefach ochrony uzdrowiskowej  „A” i „B”. Priorytetem są w nich działania nakierowane na zachowanie trwałości lasu, bezpieczeństwo publiczne i pożarowe oraz walory krajobrazowe (niestosowanie rębni zupełnych).

Planując zabiegi gospodarcze w lasach o zwiększonej funkcji społecznej preferujemy rębnie z długim okresem odnowienia, popieramy odnowienie naturalne, poprawiamy stan zdrowotny, różnicujemy strukturę, a wszystko to w okresie zmniejszonego ruchu turystycznego.

Wymienione powyżej modyfikacje prac leśnych, ujęte w Wytycznych, są już tak naprawdę wpisane w obowiązujący Plan urządzenia lasu dla Nadleśnictwa Rymanów na lata 2019 – 2028. Funkcjonowały również w poprzednim dziesięcioleciu.

Najlepiej o lesie mówić w lesie

W 2023 r.  Nadleśnictwo Rymanów rozpoczęło cykl terenowych spotkań pn. „Spacer z leśnikiem”. Spotkania te odbywają się w lasach uzdrowiskowych leśnictw Rymanów – Zdrój i Klimkówka. Rymanowscy leśnicy serdecznie zapraszają - jest to okazja, aby zobaczyć i posłuchać o wykonywanych w lesie pracach i innych ciekawostkach z życia lasu.

Informacje o terminach tych spotkań zamieszczane są w serwisie facebook oraz  na stronie internetowej https://rymanow.krosno.lasy.gov.pl/witamy

autor: Barbara Kułak